Ocak Ayı Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Farkındalık Ayı
Rahim ağzı kanseri;
dünyada kadınlarda meme kanseri ve kalın bağırsak kanserinden sonra dördüncü
sıklıkta görülürken, ülkemizde dokuzuncu sıradadır. Rahim ağzı kanseri, nedeni
tamamen aydınlatılmış bir kanser olup önlenebilir bir hastalıktır.
Rahim
ağzı kanseri için risk faktörleri:
- Human
Papilloma Virus (HPV) enfeksiyonu
- Cinsel yolla
bulaşan başka enfeksiyonların da olması
- Erken yaşta
(16 yaştan önce) ilk cinsel ilişki
- Birden fazla
cinsel partner varlığı
- Tütün
kullanımı
- Beslenme
alışkanlığı (meyve ve sebzeyi az tüketmek rahim ağzı kanseri riskini
artırmaktadır)
- Yüksek
doğurganlık sayısı
- Düşük
sosyoekonomik düzey
- Özellikle 5
yıldan daha uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
- Bağışıklık
sisteminin baskılanması
Rahim
ağzı kanseri belirtileri:
Cinsel olarak aktif
kadın ve erkeklerin çoğuna, yaşamlarının bir noktasında HPV cinsel aktivite
sırasında deri temasıyla bulaşabilir. HPV enfeksiyonlarının çoğu, belirtilere
veya hastalığa neden olmaz ve kendiliğinden düzelir. Bununla birlikte, belirli
HPV tipleri (çoğunlukla 16 ve 18) ile devam eden enfeksiyon, kanser öncesi
lezyonlara neden olabilir. Tedavi edilmezse, bu lezyonlar rahim ağzı kanserine
ilerleyebilir, ancak bu ilerleme genellikle uzun yıllar alır. Rahim ağzı
kanserinin belirtileri, ancak kanser ileri bir aşamaya gelindiğinde ortaya
çıkma eğilimindedir. Rahim ağzı kanserinde aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Menstrüasyon
(adet) dönemleri arasında düzensiz kan lekesi veya hafif kanama
- Menopoz
sonrası lekelenme veya kanama
- Cinsel
ilişki sonrası kanama
- Cinsel
ilişki sırasında ağrı
- Sırt, bacak
veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı
- Yorgunluk,
kilo kaybı, iştahsızlık
- Artan
vajinal akıntı, bazen pis kokulu
- Tek ya da
iki bacakta şişkinlik
- İdrar yaparken
ağrı
Tanı:
Tarama ve erken
teşhis ile tedavisi yüzde yüz mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde
kanserden ölüm nedenleri arasında çok geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanser
taramasını düzenli yaptıran bir kadının rahim ağzı kanserinden ölmeyeceğini
söylemek mümkündür. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) rahim ağzı kanserinin
bütün ülkelerde ülke çapında taranmasını önermektedir.
Rahim ağzı kanseri
HPV ile ilişkili olan en yaygın hastalıktır. Neredeyse tüm rahim ağzı
kanserileri HPV enfeksiyonu nedeniyledir. HPV ayrıca kadın ve erkeklerde cinsel
organ ve ağız boşluğu kanserlerine de neden olmaktadır.
HPV’nin tespiti,
erken dönemde rahim ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret etmekte ve
kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır. Günümüzde HPV testleri rahim ağzı kanseri
taramasında yer almaktadır. HPV testi rahim ağzı hücrelerde virüsün tespiti
esasına dayanan bir testtir. Pap smear testi ise, dökülen rahim ağzı hücrelerin
toplanıp incelenmesi esasına dayanan bir testtir. HPV ve Pap smear testi son
derece basit ve ağrısız işlemler olup testler aynı anda yapılmaktadır.
Ülkemizde ulusal
kanser tarama standartlarına göre; 30-65 yaş grubundaki her kadın 5 yılda bir
HPV ve Pap smear testi ile taranmaktadır.
Tedavi:
Rahim ağzı
kanserinde; cerrahi, ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi)
gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
Korunma:
- Günümüzde
HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu
yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine
karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir.
- 30 yaşından
itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak
- Güvenli
cinsel ilişki konusunda eğitim
- Cinsel
aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak
- Erkeklerin
sünnet olması
- Sigara
kullanmamak
- Sebze ve
meyvelerden zengin sağlıklı beslenmek
Rahim
ağzı Kanser Neden Önemli?
- Rahim ağzı
kanseri önlenebilen bir hastalıktır.
- Rahim ağzı
kanseri erken teşhis edildiğinde %100 tedavi edilebilir.
- Rahim ağzı
kanserinden ölüm tamamen engellenebilir.
- Düzenli
rahim ağzı kanseri taramasından geçen bir kadının, rahim ağzı kanserinden
ölmeyeceği söylenebilir.
Ülkemizde rahim ağzı
kanseri taramaları ÜCRETSİZ olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim
Merkezlerinde (KETEM, Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Toplum Sağlığı
Merkezlerinde (TSM) ve Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM) yapılmaktadır.
Kaynaklar
- Özgül N.
Türkiye'de Serviks Kanserinin Durumu ve Yapılan Serviks Kanser Tarama
Çalışmaları. İçinde: Türkiye’de Kanser Kontrolü. Ankara, 2011.s. 379-384
- Serviks
Kanseri Taramaları. İçinde: Türkiye Kanser Kontrol Planı 2013 – 2018. T.C.
Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Kanser Dairesi Başkanlığı.
Ankara, 2015. s. 45-51
- 2015 Türkiye
Kanser İstatistikleri (yayınlanmamış rapor). T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye
Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı.
- Crum CP,
Lester SC, Cotran RS. Kadın Genital Sistem ve Meme. İçinde: Temel
Patoloji. İstanbul, 2003.s. 689
- Human
papillomavirus (HPV) and cervical cancer Key Facts 24 January 2019. World
Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer
(Erişim tarihi: 6.12.2019)
- Estimated
age-standardized incidence rates (World) in 2018, worldwide, females, all
ages. Cancer Today. International Agency for Research on Cancer, World
Health Organization. http://gco.iarc.fr/today/home (Erişim
tarihi: 6.12.2019)