İl Sağlık Müdürümüz Dr. Ertan Değirmencioğlu yapmış olduğu
açıklamada; “Aşırı sıcaklar çeşitli sağlık problemlerini de beraberinde
getirmektedir. Sıcaklık ve nem artışına bağlı olarak vücut ısısı artmakta ve
metabolizma bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışmaktadır. Normalde terleme ile
vücut ısısı dengede tutulmaya çalışılır. Ancak aşırı sıcaklarda sadece terleyerek
vücut ısısı dengede tutulamaz. Yaşlılar, bebekler ve kronik hastalığı olanlarda
terleme mekanizması ile vücut ısısının dengede tutulması her zaman mümkün
olmayabilir. Yine ortamdaki nem oranı yüksekse terleme suretiyle vücut ısısı
yeterli düzeyde düşmeyebilir. Ayrıca şişmanlık, herhangi bir hastalığa bağlı
yüksek ateş, aşırı sıvı kaybı (dehidratasyon), kalp hastalığı, ruh ve sinir
hastalığı, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı ile tedavi amaçlıbazı ilaçların
(tansiyon düşürücüler, idrar söktürücüler vb.) kullanımı da sıcak havalarda
terlemeyi etkileyen diğer faktörlerdendir. Bu gibi durumlarda yükselen vücut
ısısı beyin ve diğer hayati organlarda hasara yol açabilir.
Aşırı sıcaklardan en
çok etkilenen gruplar:
-
Yalnız yaşayan 65 yaş ve üzerindeki yaşlılar,
-
Dört yaşından küçük çocuklar,
-
Bakıma ihtiyacı olanlar,
-
Hamileler,
-
Açık alanda çalışanlar,
-
Aşırı kilolular,
Kronik hastalığı (şeker hastalığı, kalp-damar hastalıkları,
beyin-damar hastalıkları, psikolojik hastalıklar, kronik solunum sistemi
hastalıkları, karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları) olanlar
Sürekli ilaç (özellikle tansiyon düşürücü, idrar söktürücü,
depresyon ve uyku ilaçları) kullanan kişiler,
Sokak çocukları ve evsizlerdir.
Özellikle kronik hastalığı bulunan ve yalnız yaşayan yaşlılar
en çok risk taşıyan gruptur.
Genel Korunma
Günün en sıcak saatlerinde (10.00-16.00) mecbur kalınmadıkça
dışarı çıkılmamalıdır.
Dışarıda çalışması gerekenler mümkün oldukça güneş altında
korunmasız kalmamaya, aşırı hareketlerden kaçınmaya, sık sık tuz içeren sulu
gıdalar almaya dikkat etmelidirler.• Dışarıda bulunulduğunda açık renkli,
hafif, bolve sıkı dokunmuş kumaşlardan yapılan giysiler tercih edilmeli; geniş
kenarlı ve hava delikleri olan şapkagiyilmeli ve güneşin zararlı ışınlarından
koruyan güneş gözlüğü kullanılmalıdır.
Güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde (10.00-16.00) denize
girilmemeli ve güneşlenilmemelidir.Bu saatlerin dışında denize girmek
isteyenler güneşten koruyucu krem(en az 15 koruma faktörlü) kullanmalı, şapka
ve gözlük gibi gerekli koruyucu önlemleri almalı ve uzun süre kesintisiz
güneşlenmemelidir.
Yoğun fiziksel aktivite ve spor yapmak için sabah ve akşam
saatleri tercih edilmeli, her bir saatlik spor için en az 2-4 bardak
sıvıalınmalıdır. Ağır fizik aktivitelerden kaçınılmalıdır.
Risk altındaki yetişkinler ve yaşlılar, günde en az iki kez
güneş veya sıcak çarpması yönünden izlenmelidir. Bebekler ise bu açıdan daha
sık izlenmelidir.
Bebek, çocuk, engelliler ve hayvanlar kapalı ve park etmiş
araçlardakesinlikle bırakılmamalıdır. Araçların iç ısıları, klima olsa dahi
park edildikten çok kısa süre sonra yükselmektedir. Araç terk edilirken
herkesin dışarı çıktığından emin olunmalıdır.
Kapalı alanlar iyi havalandırılmalıdır.
Güneş gören pencereler perde vb. güneşliklerle
gölgelendirilmelidir.
Vücut ısısının yükselmemesi içinsık sık duşalınmalı; bunun
mümkün olmadığı durumlarda ayaklar, eller, yüz ve ense soğuk suyla ıslatılmalı
veya silinmelidir.
Beslenme ve Sıvı
Alımı
Susuzluk hissi olmasa bile her gün en az 2-2,5 litre (12-14
su bardağı) sıvı tüketilmelidir.
Kahvaltıda az yağlı peynirler, zeytin ve taze sebzeler
bulunmalı, kafein içeren içecekler yerine de süt, meyve suyu, ıhlamur ve
kuşburnu gibi bitki çayları tercih edilmelidir.
Yağlı besinlerinve yağda kızartmaların tüketiminden
kaçınılmalı; yemeklerde bitkisel sıvı yağlar kullanılmalıdır. Yemekleri
pişirirken kızartma ve kavurma yerinehaşlama, ızgara, kendi suyunda veya az
suda pişirme gibi sağlıklı pişirme yöntemleri uygulanmalıdır.
Vücut direncini artırmak ve vücudun yeterli miktarda vitamin
ve mineral almasını sağlamak için bol miktarda sebze ve meyvetüketilmelidir.
Terleme ile artan sıvı ve mineral kaybının önlenmesi için
her zamankinden daha fazla miktarlarda sıvıalınmalıdır.
Sıvı alımında su içmek esas olmakla beraber, su dışı sıvı
alımında kahve, çay ve gazlı içecekler yerine süt, ayran ve meyve suyu gibi
içecekler tercih edilmelidir. Eğer doktor tarafından sıvı alımı kısıtlanmış
veya idrar söktürücü ilaç kullanılması söz konusu ise ilgili doktora başvurmak
gerekir.
Mide kramplarına neden olabileceği için çok soğuk ve buzlu
içecekler tercih edilmemelidir.
Kafein, alkol ve
fazla miktarda şeker içeren içecekler vücuttan daha fazla sıvı kaybına yol
açtığı için tüketilmemelidir.
Dışarıda ve açıkta
satılan yiyeceklerin, tüketiminden kaçınılmalı, çabuk bozulma riski olan
besinler (et, yumurta, süt, balık vb.) açıkta bekletilmemeli, besinlerin
hazırlanması ve pişirilmesi aşamalarında hijyen kurallarına özen
gösterilmelidir.
Aşırı Sıcakların
Sağlık Üzerine Etkileri
Güneş veya Sıcak Çarpması: Aşırı sıcağa maruz kalma sonucu
beden ısısını ayarlayan terleme mekanizmasının bozulmasına bağlı olarak vücut
ısısının düşürülememesi ile karakterize bir tablodur.
Vücut ısısı 10-15 dakika içerisinde 40-41°C üstüne
çıkabilir. Güneş veya sıcak çarpması acil olarak tedavi edilmezse kalıcı hasara
veya ölüme neden olabilir. Bilinç kaybından önce tedaviye başlanması durumunda
iyileşme şansı oldukça yüksektir. Kişinin ateşi 39,4°C üzerindedir, deri kuru,
kırmızı ve sıcaktır, terleme yoktur, bulantı kusma, baş ağrısı, baş dönmesi,
göz çukurlarının belirginleşmesi ve görme netliğinin bozulması ile komaya kadar
gidebilen şuur bulanıklığı veya kaybı vardır.
İlk yardımda; kişi hemen serin ve hava akımı olan bir yere
alınmalı, sıkı giysileri gevşetilmeli, soğuk su veya soğutucularla (vantilatör,
klima vb.) soğutulmaya çalışılmalı,
bilinci kapalıysakesinlikle içmesi için sıvı verilmemeli ve en yakın
sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Gerekli durumlar da hava yolu açılmalı ve
suni solunum yapılmalıdır.
Güneş veya Sıcak Çarpması: Aşırı sıcağa maruz kalma sonucu
beden ısısını ayarlayan terleme mekanizmasının bozulmasına bağlı olarak vücut
ısısının düşürülememesi ile karakterize bir tablodur.
Vücut ısısı 10-15 dakika içerisinde 40-41°C üstüne çıkabilir.
Güneş veya sıcak çarpması acil olarak tedavi edilmezse kalıcı hasara veya ölüme
neden olabilir. Bilinç kaybından önce tedaviye başlanması durumunda iyileşme
şansı oldukça yüksektir. Kişinin ateşi 39,4°C üzerindedir, deri kuru, kırmızı
ve sıcaktır, terleme yoktur, bulantı kusma, baş ağrısı, baş dönmesi, göz
çukurlarının belirginleşmesi ve görme netliğinin bozulması ile komaya kadar
gidebilen şuur bulanıklığı veya kaybı vardır.
İlk yardımda; kişi hemen serin ve hava akımı olan bir yere
alınmalı, sıkı giysileri gevşetilmeli, soğuk su veya soğutucularla (vantilatör,
klima vb.) soğutulmaya çalışılmalı,
bilinci kapalıysakesinlikle içmesi için sıvı verilmemeli ve en yakın
sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Gerekli durumlar da hava yolu açılmalı ve
suni solunum yapılmalıdır.
“Sıcak Bitkinliği ve
Sıcak Krampları”
Sıcak Bitkinliği: Uzun süre aşırı sıcağa maruz kalma ve
yeterli miktarda sıvı almamaya bağlı su ve mineral kaybıyla meydana gelir. Daha
sıklıkla yaşlılarda, yüksek tansiyonu olanlarda ve güneş altında çalışanlarda
görülür. Aşırı terleme, yorgunluk, halsizlik, bayılma hissi, nabız hızlanması,
ateş yükselmesi belirtileriyle kendini gösterir. Deri soğuk ve nemlidir, nabız
hızlı ve zayıftır, solunum hızlı ve yüzeysel, şuur açıktır. Güneş çarpmasının
daha hafif şekli olup hayati tehlike yoktur.
İlkyardım; uygun ve zamanında yapılırsa genel durum hızla
düzelir. Serin bir yerde istirahata alınan hastanın giysileri gevşetilip, sırt
üstü yatırılarak bacakları yükseltilir. Islak havlu veya bezle serinletilmeye
çalışılır. Bol miktarda sıvı verilir; özellikle de tuzlu ayran içirilir.
Yaklaşık 1 saat içerisinde kişinin genel durumu düzelmezse mutlaka sağlık
kuruluşuna başvurulması gerekir.
Sıcak krampları: Aşırı aktivite sonucunda terlemeye bağlı
olarak vücutta hızlı bir su ve mineral kaybı meydana gelir.Düşük mineral
seviyeleri kaslarda sıcak kramplarına neden olabilir. Sıcak krampları aynı
zamanda sıcak bitkinliğinin belirtilerinden birisidir. Genellikle karın, bacak
ve kol kaslarının fiziksel aktivite sırasında ağrılı spazmlarıyla meydana
gelir. Sıcak krampları için tıbbi tedaviye gerek yoktur, kişinin yaptığı
aktivite durdurulmalı sakin ve serin bir yerde oturtulmalıdır, meyve suyu veya
mineralli içecekler içirilmelidir. Kramp meydana geldikten sonra en az birkaç
saat fiziksel aktivitede bulunulmamalı, bir saat içerisinde geçmezse en yakın
sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
“Güneş Yanıkları ve
Sıcak Döküntüsü (İsilik)”
Güneş Yanıkları: Deriye hasar vereceği için güneş yanıklarından
kaçınılmalıdır. Uzun süreli güneş ışığına maruz kalmakla meydana gelir. Deri
kızarık, ağrılı ve aşırı derecede sıcaktır. Eğer etkilenen kişide ateş, bül (su
toplanması) ve şiddetli ağrı varsa veya 1 yaşından küçükse en yakın sağlık
kuruluşuna başvurulmalıdır. Güneş yanığından korunmak için güneş ışığına maruz
kalmaktan kaçınılmalı, güneş yanığı olan yerler soğuk su ile silinmeli,
etkilenmiş bölgelere nemlendirici tıbbi losyon sürülmelidir. Yağ, salça, yoğurt
ve diş macunu vb. maddeler kesinlikle sürülmemeli, büller patlatılmamalıdır.
Sıcak Döküntüsü (İsilik): Sıcak ve nemli havalarda aşırı
terlemeye bağlı olarak derinin tahrişidir. Her yaşta görülmekle birlikte
sıklıkla bebeklerde görülür. Küçük kızarıklıklarş eklindedir. Sıklıkla boyun,
göğüs, dirsek iç yüzü gibi kıvrım yerlerinde görülür. Kızarık bölgeler kuru
tutulmalı, daha serin ve daha az nemli ortam sağlanmalıdır.
Güneşin Geç Dönem Etkileri: Güneş ışınlarının sağlık üzerine
oldukça önemli olumlu etkileri mevcuttur. Uzun süre maruz kalındığında olumsuz
etkiler de ortaya çıkabilir.” Dedi.