“Dünya Görme Günü” önlenebilir körlük ve görme kusurları konusunda
küresel dikkat çekmek için her yıl Ekim ayının ikinci perşembe günü düzenlenen
farkındalık günüdür.
Dünya Sağlık Örgütüne göre küresel olarak, 1 milyar insanın
önlenebilecek veya henüz çözülmemiş bir görme bozukluğu vardır. Bu 1 milyar
insan, kırma kusuru (123,7 milyon), katarakt (65,2 milyon), glokom (6,9
milyon), korneal opasiteler (4,2 milyon), diyabetik retinopati (3 milyon) ve
trahom (2 milyon) ve yanı sıra yaşlılığın neden olduğu yakın görme bozukluğu
(826 milyon) nedeniyle orta veya şiddetli uzak görme bozukluğu veya körlüğü
olanları içermektedir. Nüfus artışı ve yaşlanmanın daha fazla insanın görme
bozukluğu olma riskini artırması beklenmektedir.
Engelli nüfusa ilişkin veri ihtiyacını gidermek için Aile ve Sosyal
Hizmetler Bakanlığınca oluşturulan Ulusal Engelli Veri Sisteminde kayıtlı ve
hayatta olan engelli sayısı; 1.422.159’u erkek, 1.107.542’si kadın olmak üzere
2.529.701’dir. Ağır engeli olan kişi sayısı 778.528’dir. Bunların %11,1 ini
görme engelliler oluşturmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından
2008 yılından itibaren bireylerin genel sağlık durumunun ortaya çıkarılması ve
kalkınma göstergeleri içerisinde önemli bir paya sahip olan sağlık göstergesine
yönelik bilgilerin elde edilmesi amacıyla gerçekleştirilen Sağlık Araştırması
kapsamında ise 2016 yılında 15 yaş üzeri nüfusta görme sorunu olan birey oranı
%6,9’dur.
Yaşam boyu göz rahatsızlıkları ve görme bozukluğu ile ilişkili tüm
ihtiyaçları karşılamak için sağlığın teşviki, önlenmesi, tedavisi ve
rehabilitasyonu için etkili müdahaleler mevcuttur. Bazıları, uygulanması en
uygun ve uygun maliyetli olanlardır. Çocuklarda sık görülen görme kusurlarına
yönelik tarama çalışmaları da bu programlar içindedir. Ülkemizde çocukluk
çağında göz ve görme taraması programları yürütülmektedir.
Neden Tarama Yapılıyor?
Görmenin normal gelişimini engelleyecek risk etmenlerini saptamak ve
yetersiz görmesi olan bebek ve çocukları erken dönemde tanımak için tarama
yapılıyor.
Tarama hangi hastalıkları saptamaya yarıyor?
Çocuklarda yapılacak görme taramaları ile tanınabilen hastalıkların
başında; şaşılık, kırma kusurları, katarakt ya da göz tembelliği gelmektedir.
Ambliyopi – Göz Tembelliği Nedir?
Gözlerde veya
görme yollarında bilinen bir sorun olmamasına rağmen, görme keskinliğindeki
azalmadır. Göz tembelliği, her iki gözde de görülebilir ve görme azlığının
önlenebilir bir nedenidir. Görme gelişimi için önemli olan 0-7
yaştır, göz tembelliği bu dönemde gelişebilir. Göz tembelliği, tanı konduğunda
tedavisi mümkün bir görme problemidir. Bu nedenle okul öncesi yaşta görme
tarama programları çok önemlidir. Görmenin normal gelişimini engelleyecek risk
etmenlerini saptamak ve yetersiz görmesi olan olguları erken dönemde tanımak,
tedavi etmek için 36-48 aylık çocuklara ve okul çağı çocuklara (ilkokul 1.
sınıflara) Görme Taraması Programı başlatılmıştır. Görme taraması için aile
hekimine başvurulmalıdır.
Tarama kimlere yapılır?
0-3 ay bebekler, 36-48 aylık çocuklarda ve ilkokul 1. sınıflarda görme
taraması yapılması gereklidir.
Tarama nerelerde ve kimler tarafından yapılıyor?
Ülkemizde hali hazırda aile hekimlerince Aile Sağlığı Merkezlerinde
ücretsiz olarak görme taraması yapılmaktadır. Aile hekimlerinin gerekli gördüğü
durumlarda bebek ve çocuklar göz hastalıkları uzmanlarına sevk edilmektedir.
Tarama testi olarak hangi testler kullanılıyor?
Bebeğime/çocuğuma zarar verir mi?
0-3 aylık bebeklere göz muayenesi ve Kırmızı Refle Testi, 36-48 aylık
bebeklere ise göz muayenesi, Kırmızı Refle Testi ve Lea Sembol Testi ile tarama
yapılmaktadır. Bebek ya da çocuklara zarar ya da acı veren uygulamalar
değildir.
Görme bozukluğu şüphesi olan bebek/çocuklara neler
yapılıyor?
Bu çocuklar, mutlaka göz hastalıkları uzmanının olduğu bir üst merkeze
sevk edilip ileri testler uygulanmaktadır. Eğer görme ile ilgili bir hastalık
tanısı alırlarsa, o zaman hastalığın türüne ve nedenine göre tedavi seçenekleri
mümkündür.
Dr.
Ertan DEĞİRMENCİOĞLU
İl
Sağlık Müdürü