İl Sağlık Müdürümüz Dr. Ertan Değirmencioğlu “14 Kasım Dünya
Diyabet Günü” ile ilgili yapmış olduğu basın açıklamasında; “2022 Dünya Diyabet
Günü için iki ayrı tema belirlenmiş durumdadır. Dünya Sağlık Örgütü temayı
“Diyabet Tedavisi ve Bakımına Erişim” olarak ilan etmişken, bu alanın en önemli
paydaşlarından olan Uluslararası Diyabet Federasyonu “Yarınları Korumak İçin
Eğitim” temasını duyurmuştur. Her ne kadar iki farklı tema olsa da, her iki
tema da diyabet konusunda çok önemli iki ayrı konuya odaklanmaktadır.
Diyabetli bireyler, hastalıklarını yönetmek, hastalıkla
yaşamak ve muhtemel komplikasyonlardan kaçınmak için sürekli tedavi, bakım ve
desteğe ihtiyaç duyarlar. Oysa dünyada milyonlarca diyabet hastasının yeterli
tedavi ve bakıma erişemediği bilinmektedir.
Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF: International
Diabetes Federation) tarafından düzenli olarak yayımlanan Diyabet Atlasının 10.
Baskısında, 2021 yılı itibariyle dünyada 537 milyon yetişkinin diyabetle
yaşadığı (yaklaşık yetişkinlerin 1/10’u) bildirilmekte bu sayının 2030'da 643
milyona ve 2045'te 783 milyona çıkmasının beklendiği ifade edilmektedir.
Maalesef neredeyse diyabetli bireylerin yarıya yakını (%44)
henüz hastalığının farkında değildir. Bu durumda olan yaklaşık 240 milyon
bireyin çoğunluğu tip 2 diyabetlidir.
Diyabet hastalarının 3/4'ünden fazlası düşük ve orta gelirli
ülkelerde yaşamaktadır.
Bunlara ek olarak 19 yaş altında 1,2 milyondan fazla çocuk
ve ergen de tip 1 diyabet hastasıdır.
2021 yılında en az 966 milyar dolar diyabetli bireylerin
sağlık harcamaları için kullanılmıştır ki bu rakam sağlık hizmetlerine harcanan
küresel toplamın %9'una karşılık gelmektedir. Yine 2021 yılındaki 6,7 milyon
ölüme diyabetin neden olduğu hesaplanmaktadır.
Bu olağanüstü rakamlar ve diyabetin doğru yönetilememesi
durumunda ortaya çıkabilecek ağır komplikasyonlar, diyabet hastalarına etkin
bir tedavi ve bakım sağlanmasının ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Öte
yandan pek çok diyabet hastasının hastalıklarının farkında olmamaları sebebiyle
tedavi sürecinin gecikmesi ve risk faktörlerinden korunmayı bilmeyen bireyler
yüzünden diyabetin artmasının beklenmesi de bu süreçte eğitimin ne kadar önemli
olduğunu ortaya koymaktadır.
Bakanlığımız tarafından toplumda diyabet farkındalığını
arttırarak, gelecek nesilleri diyabetten korumayı ve tanı alan hastalara
sunulan diyabet bakım kalitesinin yükseltilmesini, komplikasyonların ve
diyabete bağlı ölümlerin azaltılmasını amaçlayan “Türkiye Diyabet Programı”
uygulanmaktadır. Türkiye Diyabet Programı’nda diyabet hastalığı ile ilgili
genel bilgiler özetlenmiş, diyabetin Dünya’da ve Türkiye’de mevcut durumu
ortaya konmuş ve diyabetle etkin mücadele edilebilmesi için ulaşılması gereken
5 amaç belirlenmiştir. Bu amaçlar;
Etkin diyabet yönetimi için politika geliştirmek ve
uygulamak,
Diyabetin önlenmesini ve erken tanı konmasını sağlamak,
Diyabet ve komplikasyonlarının etkin tedavisini sağlamak,
Çocukluk çağında diyabet bakım ve tedavisini geliştirmek,
Tip 2 diyabet ve obeziteyi önlemek, diyabet ve diyabet
programını etkin izlemek ve değerlendirmektir.
Ülkemizde diyabet bakımına erişimin ve kalitesinin
artırılması için birinci basamakta aile hekimlerinin sürece katılımları
sağlanmıştır. Hastalık Yönetim Platformu aracılığıyla aile hekimlerine hedef
nüfuslarında yapılacak diyabet tarama ve izlemleri ile etkin diyabet bakımına
erişim artırılması hedeflenmektedir. Platform bir klinik kılavuz işlevi de
görmekte ve bunun yanı sıra Uzaktan Sağlık Eğitimi Sistemi içerisinde “Aile
Hekimlerine Yönelik Diyabet Yönetimi Eğitimi” bulunmaktadır.
Türkiye Diyabet Programının 2023-2027 yıllarını kapsayacak
şekilde güncellenmesi çalışmaları tamamlanmış durumdadır.
Sağlıklı ve aktif bir hayat tarzının benimsenmesi diyabetten
korunmak için en önemli unsur durumundadır. Bunu kolaylaştırmak amacıyla
hazırlamış olduğumuz “Yetişkinlerde ve Çocukluk Çağı Obezitesinin Önlenmesi ve
Fiziksel Aktivite Eylem Planımız 2019-2023” tüm paydaşlarla birlikte
uygulanmaya devam edilmektedir.
Gerek tedavi gerek bakım ihtiyaçları açısından özel bir
grubu oluşturan, ancak etkin bir hastalık yönetimi ile normal bir hayat
sürdürebilen çocuk diyabetlilerin günlerinin önemli bir kısmını geçirdikleri
okullarında, öğretmenlerinin de desteği ile hastalıklarını etkin bir şekilde
yönetmeleri amacıyla Okulda Diyabet Programı Eğitim Platformu hayata geçirildi.
Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneğinin bilimsel desteği
ve Milli Eğitim Bakanlığımız ile 2010 yılından bu yana işbirliği içinde
yürütülen programın amacı diyabetli çocukların okuldaki bakımlarını
güçlendirmek ve öğretmen ve öğrencilere çocuklarda diyabet bulgularını
öğreterek erken tanı konmasına yardımcı olmaktır.
Öğretmenlerin kan şekeri düşüklüğünde ve diğer acil
durumlarda ne yapmaları gerektiği konusunda eğitim aldıkları, diyabetli
çocukların gerektiğinde ara öğünlerini almaları, insülinlerini yapmaları için
kolaylık sağlandığı, arkadaşları ile uyumlu ve ayrımcılığa uğramadan bir okul
yaşamı sürmeleri için destekleyici bir ortam oluşturmayı hedefleyen program
kapsamında 12 yılda birçok aktivite yapılmış ve diyabetli çocukların okulda
bakımı konusunda ülke düzeyinde iyileşmeler sağlanmıştır.
Program kapsamında amacı, diyabetli çocukların okulda,
evlerindeki gibi güvenli bir şekilde zaman geçirmelerini sağlamak, onları
desteklemek ve bunun için başta öğretmenler olmak üzere okul çalışanlarını
eğitmek olan bir eğitim platformu da oluşturulmuştur. Platformda 9 adet yeni
video, şimdiye kadarki belgeler, videolar, çalışmalar ve çocuk ve öğretmenler
için gerekli bilgiler yer almaktadır.” Dedi.